Көшпенді қазақтардың өнері мен мәдениетіндегі дәстүрлі анималистік бейнелер мен мотивтер (ежелгі дәуір, орта ғасыр және жаңа заман)

Жоба жетекшісі: философия докторы (PhD) Хазбулатов А. Р.

Кезеңі: 2015-2017 ж.

Жобаның мақсаты: Қазақстанның көшпенділер өнерінің нысандарын кешенді зерттеу, олардың ішінен әр түрлі кезеңдердегі далалық анималистикаға тән және қазақ халқының этномәдени негізін құрайтын осы бейнелер мен мотивтерді заманауи өнерде көрсететін ең көрнекті және репрезентативті "брендті" элементтерді айқындау.

Жобаның міндеттері:

1. әр түрлі дәуірдің көшпенділерінің декоративті-қолданбалы және жартастағы сурет өнері бойынша арнайы ғылыми әдебиет пен стандартты құжаттаманы жүйелі зерттеу және осы ақпараттан басым зооморфты кейіпкерлер мен сюжетті композицияларды анықтау.

2. жартас суреттері таралған жерлердегі аз зерттелген аймақтарында және әр түрлі мұражайлар, кітапханалар мен мұрағаттарда эвристикалық іздену арқылы бұрынғы базаны толтыру, сонымен қатар алдын ала шығарылған ғылыми тұжырымдамаларды анықтау және нақтылау;

3. XV ғ. мен ХХ ғ. басындағы аймақтағы көшпенділер қоғамындағы әскери іс пен аңшылық тарихы бойынша нарративті этнографикалық және иконографиялық материалдарды зерттеу, осы әлеуметтік институттардың дала көшпенділерінің дүниетанымы мен типтік мінез-құлық моделін қалыптастырудағы, сонымен қатар, олардың әр түрлі жабайы аңдарды қабылдау ерекшеліктерінің рөлі;

4. XVIII – XIX ғғ. көшпенділердің әлеуметтік психологиясын, дәстүрлі құндылық бағыттары мен мифологиясын, олардың эстетикалық талғамын, ежелгі анималистік сенімдері мен дінін көрсететін тарихи құжаттар мен әр түрлі фольклорлық мәтіндер кешенін зерттеу;

5. жиналған ақпаратты жүйелеу және әр түрлі дәуірлердің анималистикалық дәстүрлерін бір-бірімен өзара салыстыру, олардың жүйе құрайтын ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау;

6. қазақ халқының далалық бабалары мен көшпенді қазақтардың мәдени анималистік феномендерін Еуразияның басқа халықтарының анималистикалық өнерімен салыстырмалы-тарихи мәнмәтінде кешенді монографиялық зерттеуге дайындау.

Нәтижесі: Зерттеудің нәтижесі ғылыми басылымдарда, халықаралық және республикалық дәрежедегі ғылыми конференциялардағы баяндамаларда, дөңгелек үстелдер мен БАҚ-та көрініс тапты. 2015-2017 жж. барлық жарияланым саны –39, жалпы көлемі –182,1. Соның ішінде: ғылыми журналдардағы мақалалар–30, конференция жинақтарында –9, монографияларда –32. Ғылыми іс-шараларға қатысу (конференциялар, дөңгелек үстелдер және т.б.) – 16, БАҚ-та жариялануы –11, марапаттаулар мен дипломдар – 3.

Қолдану аясы:Қазақстанның мәдениеті мен өнертануы, этнография мен тарихи антропология, археология, заманауи көркем шығармашылық.

Монографиялар: "жинақ"

1. «Анималистический код казахской культуры в диаграмме эпох». Жауапты ред. А.Р. Хазбулатов, редакция алқасы Султанова М.Э., Шайгозова Ж.Н. Астана 2016 г. Казахский научно-исследовательский институт культуры.

Жарияланымдар:

1. Ерофеева И.В. Международная научно-теретическая конференция «Роль Туркестана в истории Казахского ханства» (г. Туркестан, Международный Казахско-Турецкий университет им. Х.А. Яссауи, 5-6 июня 2015 г.).

2.Баяндама: «Казахские ханы – неизвестные правители Присырдарьинского региона XVII–XVIII вв.».

3. Ерофеева И.В. Международный научный семинар «Транснациональные религии и идеологические влияния в современной Центральной и Внутренней Азии» («Transnational Religious and Ideological Influences in Modern Central and Inner Asia»), организованном Институтом изучения Восточной и Юго-Восточной Европы (IOS, Regensburg) и Международным институтом изучения Азии (IIAS, Leiden) (г. Регенсбург (ФРГ), 5-6 июня 2015 г.).

4.Баяндама: «Основные компоненты формирующейся национальной идеологии в Казахстане: исламское наследие, евразийство, этнический и гражданский национализм» («Basic Components of the Developing National Ideology in Kazakhstan: Islamic Legacy, Eurasianism, Ethnic and Social Nationalism»)».

5. Ерофеева И.В. Международная научная конференция «Развитие Казахского ханства: эпоха, события и личности» (г. Актобе, 1 октября 2015 г.).Баяндама: «Неустрашимый сардар и воитель за веру (новые штрихи к историческому портрету хана Абулхаира)».

6. Семби М.К. Международная научно-практическая конференция «Улытау – Утуясы – колыбель нации» (гг. Жезказган, Улытау, 25-27 июня 2015 г.).Доклад: «Ботагай – памятник Казахского ханства».

7. Семби М.К. III-Международная конференция и фестиваль «Эпосы народов мира» (г.Бишкек (Кыргызстан), 20-24 августа 2015 г.).Доклад: «Архаические мотивы в эпосе Манас».

8. Семби М.К. Международная научно-практическая конференция «Улытау – колыбель нации» (г. Актау, 16–18 сентября 2015 г.).Баяндама: «Этимологизация некоторых топонимов Мангышлака».

9. Поваляшко Г.Н. Круглый стол «Наследие путешествий Марко Поло» Выступление: Перспективы имиджмейкинга ландшафта казахстанской культуры.

10. Султанова М.Э. Международная научно-практическая конференция «Вопросы искусствоведения 20-21 века». Алматы, 2016. Баяндама: Феномен игры в традиционной тюркской культуре: кукольное искусство «Ортеке».

11. Султанова М.Э. Участие в проекте ЮНЕСКО и ОФ «Развитие гражданского общества» «Расширение прав девочек и женщин в сфере культуры: от прав до возможностей». Круглый стол «Социальная интеграция женщин посредством искусства: диалог и развитие художественных навыков». Маусым 2017 ж.

12. Султанова М.Э. Международная научно-практическая конференция «Динамичная модель культуры: Казахстан и мировое сообщество». Маусым 2017 ж. Баяндама духовные искания, опыт и значение для современного Казахстана»

12. Шайгозова Ж.Н. Международная научно-практическая конференция «Динамичная модель культуры: Казахстан и мировое сообщество». Маусым 2017 ж. Баяндама Рериха и эволюционное значение культуры: мир, согласие, Казахстан».

13. Султанова М.Э. Круглый стол «АРТ-ДАЛА: диалоги в пространстве и времени». Шілде 2017 ж. Баяндама

14. Султанова М.Э. Научно-практическая конференция «Модернизация общественного сознания: казахстанский путь и модель Н.А. Назарбаева». Қазан 2017 ж. Баяндама опыт Института искусств, культуры и спорта КазНПУ имени Абая».